10 वी. विज्ञान 1. पाठ 1 गुरुत्वाकर्षण 2.

🎷 आपल्या माहिती विज्ञानाची 🎷 या What’s App समूहात सामील होण्यासाठी खालील निळ्या लिंकला स्पर्श करा👇

👉 माहिती विज्ञानाची 🎷

🥁 आंबा पृथ्वीवर पडतो, पृथ्वी आंब्याकडे का सरकत नाही?

उत्तर:- 

न्यूटनच्या सिद्धांत प्रमाणे प्रत्येक वस्तू इतर प्रत्येक वस्तूला आकर्षित करते. पृथ्वी आंब्याला स्वतःकडे खेचते तसेच अंबाही पृथ्वीला तेवढ्याच बनाने स्वतःकडे खेचते.

पृथ्वी व आंबा एकमेकाकडे सरकतात पण  आंब्याच्या विस्थापनाच्या परिमाणाच्या मानाने पृथ्वीच्या विस्थापनाचे परिमाण नगण्य असते.

पृथ्वीच्या वस्तुमानाच्या तुलनेत आंब्याचे वस्तुमान लग्न असते/ ठरते.

🏀 पृथ्वीचे गुरुत्वीय बल चंद्रावर प्रयुक्त होत असल्यामुळे चंद्र पृथ्वीभोवती परिक्रमा करतो. जे कृत्रिम उपग्रह पृथ्वीभोवती परिक्रमा करतात त्यांच्या बाबतीतही हेच घडत असते. चंद्र व कृत्रिम उपग्रह पृथ्वीभोवती फिरतात त्यांना पृथ्वी स्वतःकडे आकर्षित करते परंतु ते पृथ्वीवर का पडत नाहीत? असे का होते?

यामागे एक छानसे कारण आहे. चंद्र व कृत्रिम उपग्रह त्यांच्या कक्षेतील विशिष्ट वेगामुळे ते पृथ्वीभोवती परिक्रमा करतात. हा वेग जर त्यांना नसेल तर ते पृथ्वीवर पडले असते.

⭕ व्याख्या: गुरुत्व त्वरण

गुरुत्व त्वरण म्हणजे काय?

पृथ्वीच्या गुरुत्वीय बलामुळे वस्तूचे त्वरण होते. या त्वरणास पृथ्वीचे गुरुत्व त्वरण म्हणतात.

जसे पृथ्वीचे गुरुत्वीय त्वरण असते, तसे इतर ग्रहांचे, उपग्रहांचे व तार्‍यांचेही गुरुत्व त्वरण असते.

❤️ जर पृथ्वीचे वस्तुमान दुप्पट असते व त्रिज्या अर्धी असती तर g चे मूल्य किती असेल?

🔱 राहुलच्या विषुववृत्तावरील मित्राने सांगितल्याप्रमाणे राहुल ने 500 gm चांदी उत्तर ध्रुवावर विकत घेतली. त्याने ती चांदी विषुववृत्तावर असलेल्या मित्राला दिली. चांदीच्या वजनाशी व वस्तुमानाची त्याचा मित्र सहमत होईल का?

उत्तर:

वस्तुमान हे g वर अवलंबून नसते. चांदीच्या वस्तुमानात काहीही फरक पडत नाही. त्यामुळे चांदीच्या वस्तुमानाच्या बाबतीत राहुलचा मित्र राहुल शी सहमत होईल.

g चे मूल्य स्थानानुसार बदलते व ते ध्रुवापेक्षा 9.863 m/s*2

विषुववृत्तावर  9.798 m/s*2 कमी असते. त्यामुळे 3 kg चांदीचे वजन ध्रुवापेक्षा विषुववृत्तावर कमी भरेल.

W=mg

ध्रुवावर

W=mg

    = 3 × 9.863 

    = 29.589 N

विषुववृत्तावर

W=mg

    = 3 × 9.798 

    = 29.394 N

(0.195 N एवढ्या वजनाचा फरक पडेल)

☘️ वजन व वस्तुमान यांचा विचार केलास एखाद्या वस्तूची पृथ्वीवरील वस्तूमान व वजन मंगळावरही तेवढेच असेल का?

उत्तर:

एखाद्या वस्तूला तो ग्रह ज्या गुरुत्वीय बलाने आकर्षित करतो त्या बलाला वस्तूचे वजन म्हणतात.

मंगळा चे गुरुत्व त्वरण पृथ्वीवरील गुरुत्वाकर्षणापेक्षा कमी आहे.

मंगळाचे गुरुत्व त्वरण 3.71 m/s*2

पृथ्वीचे गुरुत्व त्वरण 9.8 m/s*2

म्हणून मंगळावर वस्तूचे वजन कमी भरेल.

वस्तुमान म्हणजे वस्तूमधील द्रव्य संच होय. वस्तूचे वस्तुमान विश्वात सगळीकडे सारखेच असते.

🦢 पृथ्वीच्या पृष्ठभागापासून उंच केल्यास वजन स्थिर राहील का?

उत्तर:

जसजसे पृथ्वीच्या पृष्ठभागापासून उंच जावे तसतसे आपले वजन कमी होत जाते. कारण जसजसे उंच जावे तसतसे गुरुत्व त्वरण कमी भरते.

😊 मुक्त पतन म्हणजे काय?

एखादी वस्तू केवळ गुरुत्वीय बलाच्या प्रभावाने गतिमान असल्यास त्या गतीला मुक्त पतन म्हणतात.

मुक्त पतन हे केवळ निर्वातात शक्य आहे.

😎 मुक्त पतनात जड वस्तूचे त्वरण हे हलक्या वस्तूच्या त्वरणापेक्षा जास्त असेल का?

उत्तर: 

मुक्त पतनात जड वस्तूचे त्वरण हे हलक्या वस्तूच्या त्वरणापेक्षा जास्त नसेल.

जड व हलक्या वस्तूचे त्वरण समान असेल.

🌊 मुक्ती वेग म्हणजे काय?

ज्या विशिष्ट आरंभ वेगाने पृथ्वीच्या पृष्ठभागापासून सरळ वर जाणारी वस्तू पृथ्वीच्या गुरुत्वाकर्षणापासून मुक्त होते त्यास मुक्ती वेग म्हणतात.

पृथ्वीचा पृष्ठभागावरील मुक्तीवेग 11.186  किमी/से आहे.

🌹 मुक्ती वेगाचे सूत्र

👤 पृथ्वीला सूर्याभोवती एक फेरी पूर्ण करण्यास 3.156 × 10*7 s लागतात व सूर्य आणि पृथ्वी मधील अंतर 1.5 × 10*11 m आहे. यावरून पृथ्वीच्या सूर्याभोवती फिरण्याच्या वेगाचे परिमाण काढा.

🐝 नरेंद्र व शाश्वत एकमेकांपासून एक मीटर अंतरावर बसले आहेत. त्यांची वस्तुमाने 60 किलोग्रॅम व 90 किलोग्राम आहेत. त्यांच्यातील गुरुत्वीय बल किती आहे?

🥁 पृथ्वीच्या पृष्ठभागावरील गुरुत्व त्वरणाचे मूल्य काढा.

या पाठाचा अभ्यास झाल्यावर गुगल फॉर्मद्वारे परीक्षा देता येईल🎷. त्यासाठी ‘परीक्षा गुरुत्वाकर्षण पाठावर’ या निळ्या लिंक ला स्पर्श करा.

आनंदाची गोष्ट म्हणजे लगेच आपल्याला गुण कळतील व प्रत्येक प्रश्नाचा योग्य पर्याय ही समजेल. हे सर्व आपणास परीक्षा दिल्यावर कळणार आहे 🥁

👉परीक्षा ‘गुरुत्वाकर्षण’ पाठावर 🎷

 

   *रखरखत्या उन्हाळ्यात गुलमोहर*

               *जेव्हा एकटाच बहरतो .*

               *तेव्हा त्याला बघून कळतं की …*

               *बहरण्यासाठी परिस्थिती नाही तर*

               *मनस्थिती भक्कम असावी लागते .*

     *आपला दिवस आनंदी जावो.*🎷